પ્રકાશ સ્ત્રોતોના પ્રકાર

પ્રકાશ સ્રોતોની વિશેષતાઓને સમજવી મુશ્કેલ નથી, કારણ કે હકીકતમાં ફક્ત બે વિકલ્પો છે. તદુપરાંત, તેમાંથી એક દરેક માટે જાણીતું છે, અને બીજું પ્રકાર દ્વારા વર્ગીકૃત કરવું અને મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓને ડિસએસેમ્બલ કરવું મુશ્કેલ નથી.

બાયોલ્યુમિનેસેન્સ એ કુદરતી પ્રકાશ સ્ત્રોતનું મુખ્ય ઉદાહરણ છે.

પ્રકાશ સ્ત્રોત શું છે

પ્રકાશ સ્ત્રોત એ એક પદાર્થ છે જે સ્પેક્ટ્રમના ક્ષેત્રમાં ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઊર્જાનું ઉત્સર્જન કરે છે જે માનવ દ્રષ્ટિ દ્વારા જોવામાં આવે છે. ભૌતિકશાસ્ત્રના નિયમો અનુસાર, જો વ્યક્તિગત પદાર્થોને ચોક્કસ તાપમાને ગરમ કરવામાં આવે છે, તો તે ચમકવા લાગે છે.

વાસ્તવમાં, કોઈપણ તેજસ્વી પદાર્થને પ્રકાશ સ્ત્રોત કહી શકાય - તે સૂર્ય હોય, ફાયરફ્લાય હોય અથવા આધુનિક ફેક્ટરીઓ દ્વારા ઉત્પાદિત વિવિધ પ્રકારના પ્રકાશ સાધનો હોય.

કૃત્રિમ પ્રકાશ સાધનો માટે સૂર્ય એ પ્રમાણભૂત છે.

પ્રકાશ સ્ત્રોતોના પ્રકારો અને વર્ગીકરણ

બધા વિકલ્પોને બે મુખ્ય પ્રકારોમાં વિભાજિત કરી શકાય છે - કુદરતી અને કૃત્રિમ સ્ત્રોત. આ મુદ્દા પર વિચાર કરતી વખતે આનાથી આગળ વધવું સૌથી સરળ છે, કારણ કે માહિતીને વ્યવસ્થિત કરવામાં સરળ છે.

કુદરતી પ્રકાશ સ્ત્રોતો

આ જૂથમાં તમામ કુદરતી ઘટનાઓ અને પદાર્થોનો સમાવેશ થાય છે જે માનવોને દેખાતા પ્રકાશને ઉત્સર્જિત કરી શકે છે. તદુપરાંત, રેડિયેશન એ પદાર્થ અથવા ઘટનાની પ્રાથમિક અને ગૌણ મિલકત બંને હોઈ શકે છે. આ વિભાગના તમામ પ્રકારો લોકોના હસ્તક્ષેપ અને અન્ય જીવોની પ્રવૃત્તિઓ વિના ઉદ્ભવ્યા છે. મુખ્ય કુદરતી સ્ત્રોતો:

1. સૂર્ય. એક જાણીતી વસ્તુ જે તેની અગ્નિથી પ્રકાશિત રચનાને કારણે માત્ર પ્રકાશનું ઉત્સર્જન કરતી નથી, પરંતુ તે પૃથ્વી પરના જીવનનો સ્ત્રોત પણ છે.
2. તારાઓ, ચંદ્ર અને અવકાશમાંથી અન્ય વસ્તુઓ. સૂર્યાસ્ત પછી દરરોજ આકાશમાં વિશાળ સંખ્યામાં તેજસ્વી બિંદુઓ દેખાય છે. અને તે જ સમયે, ગ્લોની પ્રકૃતિ અલગ છે. જો ચંદ્રમાં પ્રકાશ પ્રતિબિંબિત થાય છે, તો અન્ય વસ્તુઓ તેમના પોતાના પર ચમકી શકે છે. ઉપરાંત, ગ્લો ઇન્ટરગેલેક્ટિક ગેસમાંથી આવી શકે છે, તે આકાશના કેટલાક ભાગોમાં પણ દેખાય છે.
3. ધ્રુવીય લાઇટ્સ અન્ય કુદરતી સ્ત્રોત છે.
4. વાતાવરણીય વિદ્યુત વિસર્જન પણ અહીં છે, જો કે તેઓ ટૂંકા ગાળા માટે ભડકે છે.
5. ખનિજો અને કાર્બનિક ઉત્પાદનો જ્યારે ઓક્સિડાઇઝ્ડ થાય છે, એટલે કે જ્યારે બળી જાય છે ત્યારે ચમકી શકે છે.
6. જીવંત જીવોની બાયોલ્યુમિનેસેન્સ, એક આબેહૂબ ઉદાહરણ જાણીતા ફાયરફ્લાય છે.

લાખો અવકાશી પદાર્થો અંધારામાં ઝળકે છે.

આ તમામ પ્રકારો કુદરતી વાતાવરણમાં જોવા મળે છે અને કોઈપણ રીતે મનુષ્યો પર નિર્ભર નથી. તે તેમની તેજને સમાયોજિત કરી શકતો નથી અને તેને પ્રભાવિત કરી શકતો નથી.

કૃત્રિમ પ્રકાશ સ્ત્રોતો

આ કિસ્સામાં, સ્ત્રોત એ કોઈપણ તત્વ છે જે ઊર્જા રૂપાંતરણના પરિણામે રેડિયેશન આપે છે. કૃત્રિમ મૂળના લગભગ તમામ વિકલ્પો વીજળી દ્વારા સંચાલિત છે. એટલે કે, પ્રાથમિક ઊર્જા કે જે પ્રકાશ ઉત્પન્ન કરવા માટે વપરાય છે તે વર્તમાન છે.

ભૌતિક શ્રેણીઓના આધારે, અમે તમામ કૃત્રિમ વિકલ્પોને ત્રણ મુખ્ય જાતોમાં વિભાજિત કરી શકીએ છીએ. તેમાંના દરેકની પોતાની લાક્ષણિકતાઓ છે:

1. ગરમી સ્ત્રોતો આજે સૌથી સામાન્ય છે. ઑપરેશનનો સિદ્ધાંત એ છે કે ચોક્કસ ઑબ્જેક્ટ (મોટાભાગે ટંગસ્ટન ફિલામેન્ટ) તાપમાને ગરમ થાય છે જ્યારે તે માત્ર ગરમી જ નહીં, પણ દૃશ્યમાન પ્રકાશ પણ ફેલાવવાનું શરૂ કરે છે. આ વિકલ્પ પહેલા વ્યાપકપણે ઉપયોગમાં લેવાતો હતો, પરંતુ હવે તે વધુ પ્રગતિશીલ અને સલામત લોકો દ્વારા બદલવામાં આવી રહ્યો છે, કારણ કે ઘણી પરિસ્થિતિઓમાં ઊંચા તાપમાને ગરમ કરવું એ શ્રેષ્ઠ ઉકેલ નથી.
2. ફ્લોરોસન્ટ વિકલ્પો લ્યુમિનેસેન્સની ઘટનાને કારણે કાર્ય. આ કિસ્સામાં, ઊર્જા ઓપ્ટિકલ રેડિયેશનમાં રૂપાંતરિત થાય છે. વિવિધ ઉદ્યોગોમાં વ્યાપકપણે ઉપયોગમાં લેવાતા, મુખ્ય ફાયદો એ છે કે તેઓ પ્રક્રિયામાં ગરમ ​​થતા નથી. અન્ય વત્તા ઓછી વીજળી વપરાશ છે. પરંતુ પારાની સામગ્રીને કારણે, તેનો યોગ્ય રીતે નિકાલ થવો જોઈએ, અને જો તૂટી જાય તો, ઓરડામાં હવાની અવરજવર કરો.
   ફ્લોરોસન્ટ પ્રકાશ સ્ત્રોતો ઉદ્યોગ અને કચેરીઓ માટે ઉત્તમ ઉકેલ છે.
3. એલઇડી સ્ત્રોતો તાજેતરમાં દેખાયા, પરંતુ દર વર્ષે વધુને વધુ ઉપયોગમાં લેવાય છે. મુખ્ય કાર્યકારી તત્વ સેમિકન્ડક્ટર ક્રિસ્ટલ છે. તેમાં, જ્યારે વીજળીની ક્રિયા હેઠળના ઇલેક્ટ્રોન એક ઉર્જા સ્તરથી બીજામાં જાય છે, ત્યારે ફોટોનનું ઉત્સર્જન શરૂ થાય છે. એક ખૂબ જ ઉત્પાદક અને સલામત સિસ્ટમ જે ઉત્તમ લાઇટિંગ ગુણવત્તા પ્રદાન કરે છે.

જોવા માટે ભલામણ કરેલ: ભૌતિકશાસ્ત્ર વિડિઓ ટ્યુટોરિયલ્સ

તમામ હાલમાં ઉત્પાદિત લેમ્પ્સને ઓપરેશનના સિદ્ધાંત અને ડિઝાઇન સુવિધાઓના આધારે ઘણી શ્રેણીઓમાં વિભાજિત કરી શકાય છે. પ્રકાશ સ્ત્રોતોના પ્રકાર:

1. અગ્નિથી પ્રકાશિત દીવા.100 થી વધુ વર્ષોથી વપરાયેલ, મુખ્ય તત્વ ટંગસ્ટન ફિલામેન્ટ છે, જે જ્યારે ગરમ થાય છે, ત્યારે પ્રકાશ ઉત્પન્ન કરે છે. મજબૂત ગરમી સાથે ટંગસ્ટનને આટલી ઝડપથી છાંટવામાં ન આવે તે માટે, અને શક્ય હોય ત્યાં સુધી સર્પાકારને સેવા આપવા માટે, ફ્લાસ્કને સીલ કરવામાં આવે છે અને નિષ્ક્રિય ગેસથી ભરવામાં આવે છે. મુખ્ય ફાયદો એ ઓછી કિંમત છે, પરંતુ પ્રકાશની ગુણવત્તા સૌથી વધુ નથી, અને સર્વિસ લાઇફ તમામ વિકલ્પોમાં સૌથી ટૂંકી છે. ઓપરેશન દરમિયાન, ફ્લાસ્ક ખૂબ ગરમ થાય છે, તેથી ટોચમર્યાદા તેમાંથી ઓછામાં ઓછી 3 સેમી સ્થિત હોવી જોઈએ.
   અગ્નિથી પ્રકાશિત દીવા
2. હેલોજન લેમ્પ્સ એક વિશિષ્ટ રચનાથી ભરેલું છે, જેણે ક્વાર્ટઝ ગ્લાસના ઉપયોગ સાથે, સારા રંગ રેન્ડરિંગ ઇન્ડેક્સ સાથે ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળા પ્રકાશ મેળવવાનું શક્ય બનાવ્યું છે. પરાવર્તકને લીધે, તમે સ્પષ્ટપણે પ્રકાશને દિશામાન કરી શકો છો. પરંતુ ઉર્જા કાર્યક્ષમતા અને સેવા જીવનની દ્રષ્ટિએ, આ સોલ્યુશન પ્રથમ વિકલ્પથી ઘણું અલગ નથી, કારણ કે અહીં પણ, મુખ્ય કાર્યકારી તત્વ ફિલામેન્ટ છે.
3. ફ્લોરોસન્ટ લેમ્પ એ પારાના વરાળ સાથે નિષ્ક્રિય ગેસથી ભરેલી નળી છે, જેમાં 2 ઇલેક્ટ્રોડ હોય છે. જ્યારે ઇલેક્ટ્રોડ્સ વચ્ચે વીજળી લાગુ કરવામાં આવે છે, ત્યારે ચાપ ડિસ્ચાર્જ થાય છે અને પારાની વરાળ ચમકવા લાગે છે. પરંતુ પ્રકાશનો મુખ્ય ભાગ ફોસ્ફર દ્વારા આપવામાં આવે છે - ટ્યુબની આંતરિક સપાટી પર લાગુ કરાયેલ રચના, જેના કારણે સમાન પ્રકાશ પ્રાપ્ત થાય છે. તેઓ મુખ્યત્વે ઓફિસોમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે, કનેક્શન માટે સ્વચાલિત મશીનોની જરૂર છે, સેવા જીવન 20,000 કલાક સુધી છે.
4. કોમ્પેક્ટ ફ્લોરોસન્ટ વિકલ્પો. તેઓ પ્રમાણભૂત સોલ્સ માટે બનાવવામાં આવે છે, જે તેમને અગ્નિથી પ્રકાશિત દીવાને બદલે ઉપયોગમાં લેવાની મંજૂરી આપે છે. પ્રકાશની ગુણવત્તા ઘણી વધારે છે, જ્યારે વીજળીનો વપરાશ ઓછો છે. આ સોલ્યુશનમાં પરંપરાગત ફ્લોરોસન્ટ લેમ્પ્સ જેવા જ ફાયદા છે.
   CFL ના પ્રકાર
5. એલઇડી લાઇટ બલ્બ સેમિકન્ડક્ટર્સને કારણે કામ કરે છે, જે તેમને એનાલોગથી અલગ પાડે છે. આ તકનીક તમને વિવિધ રંગ તાપમાન અને તેજ પ્રાપ્ત કરવાની મંજૂરી આપે છે, જેથી તમે બધા રૂમમાં એલઇડીનો ઉપયોગ કરી શકો. બધા વિકલ્પોમાં પાવર વપરાશ સૌથી ઓછો છે, અને સર્વિસ લાઇફ સૌથી લાંબી છે, સામાન્ય રીતે 50,000 કલાકથી.

એલઇડી બલ્બ સંપૂર્ણ પ્રકાશ પ્રદાન કરે છે.

માર્ગ દ્વારા! એલઇડી લેમ્પ્સ સૌથી સલામત છે, તેઓ ઓપરેશન દરમિયાન ગરમ થતા નથી, ઉત્પાદનોમાં કોઈ કાચ અને હાનિકારક પદાર્થોની વરાળ નથી.

પણ વાંચો

લાઇટ બલ્બના મુખ્ય પ્રકારોનું વર્ણન

 

પ્રકાશ સ્રોતોની મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ

સૂચકો અને શબ્દોનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે કૃત્રિમ પ્રકાશ સ્ત્રોતો માટે થાય છે. અહીં મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ છે જેનો ઉપયોગ મોટાભાગે થાય છે:

1. લ્યુમિનસ ફ્લક્સ - ચોક્કસ સમયે ચોક્કસ વિસ્તાર પર પડતા પ્રકાશની માત્રા, તે માનવ આંખ જુએ છે તે રેડિયેશન ફ્લક્સના પ્રમાણસર છે. લ્યુમેન્સમાં માપવામાં આવે છે.
2. તેજપ્રવાહની સ્થિરતા દર્શાવે છે કે સમય જતાં દીવાના પ્રકાશની ગુણવત્તામાં કેટલો ફેરફાર થાય છે.
3. કુલ જીવન સૂચવે છે કે દીવો કેટલો સમય ચાલવો જોઈએ. પરંતુ બીજો સૂચક વધુ મહત્વપૂર્ણ છે - ઉપયોગી જીવન, જે ઓપરેટિંગ સમયને પ્રતિબિંબિત કરે છે જ્યારે દીવો ઉચ્ચ ગુણવત્તાની પ્રકાશ ઉત્પન્ન કરે છે.
4. વોરંટીનો સમયગાળો પ્રકાશની સારી ગુણવત્તા જાળવી રાખીને લઘુત્તમ લેમ્પ લાઇફ સૂચવે છે.
5. રેટ કરેલ વોલ્ટેજ સૂચવે છે કે દીવો કયા વોલ્ટેજ પર જાહેર કરેલ લાક્ષણિકતાઓ પ્રદાન કરે છે. બેલાસ્ટ્સ અને ટ્રાન્સફોર્મર્સવાળા મોડેલોમાં, આ સૂચકની જરૂર નથી.
6. કામ માટે વપરાતા પ્રવાહનો પ્રકાર. તે સતત (સામાન્ય રીતે નીચા વોલ્ટેજ) હોઈ શકે છે, પરંતુ મોટાભાગે લેમ્પ વૈકલ્પિક પ્રવાહ પર કાર્ય કરે છે.
7. જ્યારે રેટ કરેલ વોલ્ટેજ લાગુ કરવામાં આવે ત્યારે રેટેડ પાવર સાધનોનો વીજળીનો વપરાશ દર્શાવે છે.

વિવિધ પ્રકારના લેમ્પ્સ માટે રેટેડ પાવર અને લ્યુમિનેસ ફ્લક્સના સૂચકોની સરખામણી.

આધુનિક એલઇડી લેમ્પ્સમાં, પ્રકાશના પ્રકાર (ગરમ અથવા ઠંડા) જેવા સૂચકોનો ઉપયોગ થાય છે.

પ્રકાશ સ્રોતની પસંદગી લાઇટિંગ માટેની આવશ્યકતાઓને ધ્યાનમાં રાખીને કરવી આવશ્યક છે પ્રકારની દીવો. આધુનિક એલઇડી લેમ્પ્સને પ્રાધાન્ય આપવાનું વધુ સારું છે, જે ઓછામાં ઓછા 10 ગણી ઓછી વીજળી વાપરે છે અને તેમના સમકક્ષો કરતાં વધુ સારી પ્રકાશ પ્રદાન કરે છે. માત્ર કિંમતથી જ નહીં, પણ કામની મુદત, વીજળીની કિંમત અને માનવીઓ માટે સલામતીથી પણ આગળ વધો.